Ngày trước, sự cúng của người Việt tao nhã, nhất là ở những gia đình nề nếp gia phong. Đồ cúng được bày trên hai, ba lần đĩa [đĩa nhỏ, rồi một mâm hay khay, thêm mâm bồng]. Nước, trà mạn ướp hương và rượu gạo thì nhất thiết rót ra chén tống nhỏ dâng trên khay có chân. Tuần rằm, theo mùa, dâng hoa Sói, Mộc, Ngọc Lan, Kim ngân, Mẫu Đơn, hoa Bưởi, Hải Đường, Cau… là loại cúng đĩa; đôi lọ Huệ hay Sen… mùa nào thức nấy. Đàn bà trong gia đình biện lễ. Nam giới dâng cúng.
Các cụ phân biệt đồ chúc thực và đồ bày trang trí bàn thờ. Đồ trang trí bày trên ban thì Bưởi, Phật thủ, Oản khảo, Chuối xanh, Thị thơm, Cau buồng… có thể bày nhiều ngày cho ban thờ ấm cúng sinh động mà cũng không sợ chuột bọ.
Đồ cúng dù đạm bạc đơn sơ như bánh đúc, xôi lạc, chè kho, hay cao cấp… đều dâng trong đĩa chén tốt nhất của gia đình. Gia đình khá giả có một tủ chén bát cúng riêng.
Trước đây, những gia đình thờ Phật tại gia hằng ngày dâng hương tuần sớm hoặc cúng ngọ, đặt hoa gói thường xuyên với nhà vườn ở Ngọc Hà, họ đưa hoa từ sáng sớm tới cổng, hoa được vảy nước gói cẩn thận, cuối tháng mới thu tiền. Mẹ tôi còn đặt chuối tây chín cây. Mua bán tín thác chứ không như bây giờ [chuyện này kể dịp khác].
Rồi chiến tranh liên miên. Rồi phong tục truyền thống bị phê phán bài bác không chọn lọc. Rồi nghèo đói. Rồi tới thời bùng nổ tôn thờ vật chất. Vừa rườm rà vừa thô kệch, người ta đặt lên ban nguyên chai rượu, nguyên hộp bánh to tướng, nguyên súc bánh cốm còn buộc dây, nguyên chai lọ lon thiếc… đủ loại, thậm chí cả giỏ quà biếu to đùng. Hầu hết các bao gói lon này phủ đầy bụi không được lau chùi. Lại ‘sáng kiến’ cài tiền mặt vào mâm quả gọi là ‘tiền thừa sai’ – chẳng biết định sai ai? Rồi việc cúng được ‘khoán’ cho đàn bà. … … … Rồi mê tín lên ngôi, kén hoa này kiêng hoa nọ, lyly bị cho là ly tán, phong lan thì liên hệ với phong tình, địa lan không hương nhưng lại được tôn vinh vì có từ “đất”, hoa giẻ thơm nhưng tên nghe không sang, vạn thọ tên tốt lành nhưng hoa lại hắc, nhài không cúng vì liên tưởng “hoa nhài cắm bãi phân trâu” nhưng vẫn cho vào chè vào thạch [nhài/jasmine là loài hoa mà các nước châu Á cúng dường chư Phật, chư Thiên nhiều nhất]. … … … Mong sao, các giá trị tinh tuý truyền thống được chắt lọc, bảo tồn cho thế hệ mai sau. Bác Thu đã hơn 60 năm bán hoa cúng ở đất Hà Thành, mình mua hoa của bác từ nhỏ, mua quen và mua nhiều thì hẹn trước giao tới nhà. Ảnh internet không phải mình chụp. [Còn tiếp]